Moonlight Sonata

Ze waren bijna bij hun eigen linies terug. Het was avond, een gouden zomeravond. Ze waren door prikkeldraadversperringen gedrongen en hadden de Duitsers uit hun loopgraven gejaagd. Daarna hadden ze hen achternagezeten door het bos om tenslotte op een tegenaanval te stuiten, die hen terug naar hun linies had doen jagen. Ze hadden verliezen geleden, maar ook meters winst geboekt, en het derde bataljon zou het nu van hen overnemen terwijl zij probeerden slaap te pakken. Maar eerst moesten ze proberen terug te komen in hun eigen loopgraven terwijl vijandelijke artillerie bewegen onmogelijk maakte. Wachtend in oude schuttersputten en granaattrechters wachten ze op het stuk niemandsland vlakbij hun loopgraven tot het veilig was.
‘Verdomme, ik vertik het, waarom rennen we niet terug?’ gilde iemand op hoge toon. Dale hief zijn hoofd wat op om over de granaattrechter waar hij in lag, te kunnen kijken. Het was een van de reservisten, een jonge knul die zonder helm en met een vreemde schittering in zijn ogen uit zijn foxhole klom.
‘Jean-Marc, blijf waar je bent!’
‘We zijn er bijna… ik verdom het om hier te blijven tot we allemaal dood zijn…’ Jean-Marc begon te gebaren, zonder geweer. Dale sprong op en rende naar de jongen toe.
‘Probeer me niet tegen te houden, luit! Ik ga… je kan me niet tegenhouden… Blijf uit mijn buurt!’ De jongen trok een mes los en even zag Dale zichzelf staan, een halve dag geleden.
Hoog, drietonig gesnerp kwam opnieuw over en de inslag volgde een eind verderop. Jean-Marc begon te rennen, uitglijdend en struikelend, met een vertrokken gezicht. Dale vloog hem achterna, haalde hem in en sloeg zijn armen zo om het lichaam heen dat de ander niets meer kon uithalen. Het mes viel op de grond, en Dale trok de jongen met zich mee zodat ze samen op de grond van een granaattrechter vielen. Jean-Marc probeerde zich los te trekken, maar Dale liet hem niet gaan tot de jongen uitgeput was en op zijn zij rolde.
‘Het is in orde, geen zorgen,’ suste Dale. ‘We zijn er bijna. Nog even.’
‘…we blijven hier tot de laatste man en als we hier nog langer wachten zijn we allemaal dood,’ snikte de reservist. ‘Ik heb altijd gedaan wat je hebt gezegd, luit. Maanden en maanden lang, maar ik kan nu hier niet blijven, ik kan niet meer…’
Dale nam het grote, magere lichaam in zijn armen en wiegde het heen en weer. ‘Stil maar, stil, blijf hier, nog even.’ Hij voelde een vreemde steek in zijn hart. ‘Je komt er door heen, heus, nog even maar…’
Weer spatten de granaten boven hun hoofden uit elkaar. De angst die hem sinds hij de Italiaan had vermoord achterna had gezeten, na Charlottes koude blik, kwam weer in alle hevigheid terug. Had Charlotte gelijk gehad? Zouden zijn jongens hem beschouwen als een doordouwer, iemand die ongenaakbaar zijn zin doordreef zonder oog te hebben voor hun ellende? Was hij echt degene die hij in Charlottes blik had gezien? Een moordenaar?

‘Mijn oma en moeder vertelden ons wel eens spookverhalen uit Roemenië,’ droomde Celie, liggend op het gras. Haar handen plukten wat grassprieten. ‘Mijn favoriet was altijd het verhaal van Dracula, die zogenaamd vlakbij ons zou hebben moeten gewoond, in Transsylvanië. Ooit werd hij door vampierjagers achternagezeten. Hij riep de hulp in van een groep zigeuners – mijn families volk – om hem terug naar zijn kasteel te brengen. Misschien heeft hij wel echt bestaan. Misschien heeft mama ooit een slippertje begaan en is Dracula eigenlijk mijn vader. Het zou veel verklaren.’
Ze draaide zich om en strooide plagend het gras uit op Alessandros buik. Ze had met de vlecht in gezwommen, en had die er nu uitgehaald, zodat haar haar in vochtige, verwarde slagen op haar rug viel. Ze kon nog steeds niet goed geloven dat zij hier nu lagen, zij en hij, na alles dat ze hadden meegemaakt. Dat ze elkaar nu weer hadden gevonden. Ze peinsde: ‘Het doet me wel afvragen wat er nog meer bestaat op deze wereld. Of alle sprookjes misschien toch een kern van waarheid kunnen bevatten. Vampiers, weerwolven, geesten…’

Ze konden haar hulp goed gebruiken, zo was gebleken. Al snel zaten Charlottes kleren onder de druppels en vlekken bloed. Ze had haar handen al zo vaak gewassen dat de huid schraal voelde en in stilte dankte Charlotte haar vampierzijn dat haar handen snel weer zouden bijtrekken. Ze verbond, hechtte en hielp met amputeren zonder maar een kik te geven. Ze glimlachte haar zusterglimlach naar de mannen in de bedden en kon hun ogen voelen prikken als ze bij ze vandaan liep. Het was alsof ze nooit weg was geweest. De heerlijke weken met Dale leken ineens alsof ze ze had gedroomd, zo ver weg leken ze nu.
Een nieuwe stroom mannen kwam aan en Charlotte knikte naar zuster Veronique als teken: ik keur deze groep wel. Met haar handen voor haar schoot gevouwen liep ze langs de nieuwe groep. Je zou misschien denken dat iemand die dit al zovaak had gedaan, geen emotie meer voelde bij het feit dat niemand naar de tocht leek te hoeven gaan, maar Charlottes hart maakte een opgelucht sprongetje. Vanavond zou er niemand hoeven sterven.
Ze zag Dale pas laat, zo opgeslokt was ze geweest door haar werk. Kort haakten haar ogen in die van hem, maar haar gezicht vertrok geen spier. God, ze was moe, maar ze wilde doorgaan. Ze nam de man van hem over en bracht hem snel naar binnen.

Ik ben niet geïnteresseerd in sprookjes. Ik wil weten wat jij bent, had Alessandro willen zeggen, maar hij hield stil, misschien omdat het dan niet echt zou worden. Nu had het amper vorm in zijn hoofd wat zij was en misschien beviel hem dat wel. Hij glimlachte bij haar opmerking over haar moeder en streek met een grijns de grassprietjes van zijn buik af. Het was alsof ze weer met verlof waren. Hun liefde hing in de lucht als een dikke, prettige mist die de buitenwereld van hen vandaan hield.
Ze zag er goddelijk uit met haar haren verspreid over het gras. Alessandro moest zijn best doen om niet bovenop haar te klimmen.
'Daar durf ik al helemaal niet over na te denken,' zei Alessandro met een licht klagende stem. Stel je voor, weerwolven, geesten, heksen. Nee, hem niet gezien.
Hij draaide zich om en plantte zijn elleboog langs haar lichaam, zijn hoofd steunend op zijn hand terwijl hij haar in zich op nam. God, hij moest het toch weten. 'Wat betekent het...' Zijn stem was zacht en serieus geworden. 'Dat wat je bent?'

Soms leek het leven te zijn gestopt, om zich dan alleen maar te herhalen. Hij herinnerde zich als de dag van gisteren dat hij terug van de strijd kwam, die dag dat hij haar had ontmoet. Dat Guthrie zo gewond was geraakt, en Dale haar had moeten assisteren. Kunt u me helpen, sergeant? had ze gezegd, haar blik zo kundig, haar haar golvend langs haar knappe gezichtje. Oui madame, had hij geantwoord. Net als nu had zijn haar toen rechtop gestaan van het zweet en het vuil, zijn uniform bebloed en vies. Zeg me wat ik kan doen en ik zal u helpen.
Nee, ze had niet gezegd dat hij de Italiaan had moeten vermoorden. Ze had hem gezien: haar ogen haakten zich in de zijne, maar waar ze eerder zo warm hadden kunnen glinsteren als ze hem bekeek, waren ze nu kouder dan ooit. Hoewel ze nu zo dichtbij was toen ze de gewonde van hem overnam dat hij haar had kunnen aanraken, dat hij elk detail van haar zag, wist hij dat ze in wezen mijlenver uit elkaar waren. Even twijfelde hij of hij iets moest zeggen, iets moest doen, maar ze was weer verdwenen, haast even snel als die middag.
Net buiten de ziekenboeg gaf hij wat van zijn jongens bevelen om de gewonden verder te brengen, tot zijn adem stokte bij het zicht van de mannen vlakbij, staand bij een van zijn korporaals die ze te leken ondervragen. Hij ving nog net de woorden van hem op: ‘…de luitenant? Jazeker, die komt daar net naar buiten gelopen.’
Soms leek het leven te zijn gestopt, maar soms leek het zich níet te herhalen. Hij was nog nooit eerder opgepakt geweest, maar hij wist donders goed dat dat er ooit aan moest komen. Ooit moest het lekken dat hij niet Dale Flynn was. Ooit moest het lekken wat hij had gedaan in de States. En ooit moest het gaan lekken wat hij deze ochtend had gedaan. Gelaten keek hij hoe de mannen van de militaire politie naar hem toekwamen en hun badges toonden. ‘Luitenant Daniel Smith? Komt u alstublieft met ons mee.’
Zijn handen werden ruw op zijn rug getrokken en het volgende moment voelde hij het koude staal van de handboeien.

De zonnige glimlach verdween van Celies gezicht bij Alessandros vraag. Even kauwde ze op haar lip terwijl ze zijn woorden overdacht. ‘Ik ben er zelf ook nog niet uit,’ antwoordde ze. ‘Ik zal nooit sterven, tenzij door vuur of een staak. Ik zal nooit een dag ouder worden dan ik was op 1 oktober 1915. Ik heb een dorst naar bloed – het is het lekkerste wat je je ooit kan inbeelden, en het heelt me als ik zwak ben.’ Ze draaide haar hoofd nu naar hem opzij. ‘Maar wat het écht betekent? Wat ik ben?’ Ze haalde wanhopig haar schouders op. ‘Hoe kan iemand dit ooit beseffen? Het ooit doorgronden? Momenteel kan ik niets anders dan het terugbrengen tot een abstractie, een sprookje, al is het de realiteit.’
Even overwoog ze om over Charlotte te vertellen, maar verwierp die gedachte snel. Het was niet haar geheim om te delen. Ze zei zacht: ‘Hoewel onsterfelijkheid zeker bruikbaar is in een oorlog, zou ik wensen dat ik een doodnormale, jonge vrouw was die ooit grijs haar zou krijgen. Maar dat is nu eenmaal niet aan de orde, dus hoop ik gebruik te kunnen maken van deze…’ Gave leek niet het juiste woord, vloek ook niet. Ze maakte een vaag gebaar met haar hand. ‘…situatie om zoveel mogelijk te helpen in deze oorlog zodat er zo gauw mogelijk weer vrede mag zijn. En daarna? Geen idee.’

Iets in haar had haar doen omdraaien nadat ze de man op het bed had gezet. Misschien de verlammende moedeloosheid dat de stroom gewonden altijd maar door zou blijven gaan, of zij nu wel of geen ruzie hadden, of misschien was het haar instinct dat haar al vaker de goede weg op had geduwd. Hoe het ook zij, met haar handen in een doek waaraan ze het bloed afveegde, stapte ze naar buiten toe.
Hij stond met zijn rug naar haar toe en ondanks alles groeide het verlangen om zijn armen om haar heen te voelen. 'Dale.' Haar stem werd overstemd door de stem van een ander. Daniel Smith? Haar hart leek te zijn gestopt met kloppen, en zo ook die van Dale kon ze horen. Ze zette een stap naar voren, wilde iets doen, hem van de politiemannen wegtrekken en dwong zichzelf toen met alle kracht die ze had om te blijven staan. Nee, Dale had er niks aan als ze overkwam als een slappe vrouw die weende om haar man. Terwijl ze om de politie mannen heen stapte, probeerde ze Dales blik nog één keer te vangen. Haar lippen stonden in een bemoedigende glimlach, maar haar ogen waren scherp. Ze zou hem niks laten overkomen.

Nooit meer ouder worden. Het klonk als een droom, maar nu Alessandro het beter overwoog klonk het alles behalve dat. Weten dat je ooit zou sterven maakte dat je wilde leven. Als je letterlijk eeuwig de tijd had, dan was er nooit een noodzaak om het vandaag al te doen. Liefdevol streek hij met zijn vingers langs het gezicht dat nooit meer een minuut ouder zou worden. Hij kon het zich letterlijk niet voorstellen. Hoe zou het kunnen dat zij over vijftig jaar nog dezelfde zou zijn? Wie zou hij zijn? Zou hij nog leven? Zou hij grijs zijn zoals zijn vader en gebogen lopen? Of zou hij allang zijn overleden?
'Kun je...' Zijn stem was nog zachter dan voorheen. 'Kun je het beheersen, die dorst? Kun je tussen de gewonden doorlopen die met opengereten lichaamsdelen binnen komen en het beheersen? Kost dat moeite?'

De militaire gevangenis, in de bossen bij een klein meer gelegen, stond in alle documenten beschreven als Prison Militaires 2 of P.M.-2, maar niemand die daarbinnen was geweest noemde het ooit anders dan l'enfer à côté de l'enfer. Dale kende het gebouw, maar slechts bij naam, want af en toe was het in correspondentie en bevelen langsgekomen. Eenmaal was een van zijn jongens ernaar toe gestuurd die had willen deserteren. Dale had altijd vurig gehoopt dat hijzelf het nooit van de binnenkant zou hoeven zien.
Als soldaat met een hoge functie, zelfs met iets op zijn kerfstok, werd hij beter behandeld dan de anderen. De gevangenis was niet ver van het front af, en Dale werd geboeid in een auto gebracht. De laatste kilometer reden ze langs een rij geboeide mannen die aan de linkerkant met hun enkels aan elkaar vast waren geketend. Ofschoon Dale wist dat commandant Bonnet hem ongetwijfeld vrij zou willen pleiten, was iedere meter die hem verder van het front wegvoerde als een klauw in zijn hart. Als hij zijn ogen sloot, kon hij zo optekenen hoe Charlotte naar hem had gekeken. Eerst, zo ongelooflijk kwaad en teleurgesteld toen ze erachter was gekomen dat hij de Italiaan had gedood. Toen, de allerlaatste blik nadat hij werd meegevoerd, zijn polsen in boeien. Wat had haar glimlachje betekend? Hield ze nog steeds van hem, of was hetgeen dat hij had gedaan genoeg om een eind aan alles te maken? Het spijt me, had hij gezegd, en dat was het laatste wat hij tegen haar had kunnen zeggen. Het speet hem niet dat hij die vuile klootzak had vermoord. Het speet hem wel van alles water was gebeurd, alles wat komen zou gaan. Het speet hem dat hij haar pijn had gedaan. Dat het zo moest eindigen.
Hij werd uit de auto gehaald en vooruit geduwd. Het gebouw, omringd door hoge muren, prikkeldraad en wachttorens, doemde dreigend tussen de bomen op. Op de binnenplaats stonden een vijftal palen, ongeveer zo groot als een volwassen man. Ze zaten vol gaten, alsof het hout jarenlang belaagd was geweest door spechten, en de muur erachter was zo pokdalig als een rasp. Daarachter glinsterde het bosmeer. Even sloot Dale zijn ogen terwijl hij werd voortgeduwd. Misschien eindigde alles wel hier.

‘Jawel,’ had Celie op Alessandros vraag geantwoord. ‘Mits ik er altijd voor zorg dat ik genoeg heb gedronken.’ Ze vertelde er maar niet bij dat ze al meerdere keren haar beheersing had verloren. Een glimlach krulde haar mondhoeken. ‘Er is maar één iets dat ik niet kan beheersen,’ zei ze, haar ogen glinsterend. Ze duwde hem op zijn rug en was op hem gaan zitten, opnieuw zijn polsen omlaag houdend met haar handen. Haar haar viel in natte lokken voorover toen ze haar hoofd boog om zijn lippen te vinden.
Ze zuchtte toen hij in haar wegzonk als de zon in de zee. Nu was de oorlog vergeten, was vampirisme vergeten. Voor even waren ze een verliefd, jong stel in het gras bij de rivierkant, en verdwenen al haar zorgen in golven van liefde.
Na hun samenspel lag Celie dicht tegen hem aan. Teder volgde ze met haar vingers de boog van zijn kaak, zijn hals, gleden over zijn sleutelbeenderen en bleven daar bij de verse littekens stokken. ‘Ik wil het je toch vragen,’ zei ze, haar blik serieus. Zacht gleden haar vingertoppen over de geheelde wonden. ‘Als… als je ooit zo dodelijk gewond bent en geen mogelijkheid op redding... Wil je dat ik je probeer in leven te houden? Zou je vampier willen worden?'

Alessandro keek zonder daadwerkelijk te zien naar de hemel boven hem. In zijn herinneringen zag hij alleen maar haar, haar haren die op zijn borst hadden gedrupt terwijl ze heen en weer bewoog, haar ogen die ze had gesloten vlak voordat ze haar hoofd in haar nek had gegooid en haar borsten die meebewogen bij elke beweging. Hij had zijn beide armen om haar heen geslagen alsof hij haar op die manier zeker weten niet meer kwijt zou raken. Alle gedachten aan vampieren en wel of geen bloed drinken waren uit zijn hoofd verdreven. Het was enkel zij in het kriebelige gras onder de zachte zon.
Op haar woorden moest hij dan ook een paar keer knipperen voordat hij ze had verwerkt en erover na had gedacht. Langzaam draaide hij zijn hoofd naar haar toe en bekeek haar ogen die nu zo serieus stonden.
'Ik...' Hij twijfelde, keek langs haar voordat hij haar weer aankeek. 'Ik weet het niet. Ik denk het.' Zijn mond was spontaan droog geworden van de gedachte. 'Ik wil liever leven dan sterven,' zei hij zacht, meer om zijn eigen gedachten patroon te kunnen volgen. 'Maar voor eeuwig leven...' Hij slikte, probeerde meteen weer te glimlachen. 'Voor eeuwig met jou leven, daarentegen.' Zacht drukte hij zijn lippen tegen haar voorhoofd aan. 'Ik zou je niet in de steek willen laten.' Hij sprak de woorden stilletjes tegen haar voorhoofd, voordat hij terug trok en zijn gezicht ook serieus werd. 'Maar ik denk dat ik er nog even over na moet denken.'

Nadat hij was meegenomen was Charlotte, tegen haar gevoel in, terug de ziekenboeg ingestapt. Als er ergens informatie was te vinden, dan was dit net zo'n goede plek als elke andere. En ze had geen ongelijk gehad. De kapitein bij het tweede bed kon haar meteen vertellen waar iemand naartoe zou worden gebracht die gevangen genomen was.
'Het ligt niet heel ver hiervandaan,' had hij geantwoord terwijl Charlotte hem medicijnen toediende via een naald. Zijn gezicht was serieuzer geworden en zijn toon lager. 'Maar niet veel mensen die erheen gaan, komen er ook weer uit. Deze tijden... vragen om harde maatregelen.' Ze voelde zijn blik op haar gericht, maar Charlotte bleef stug naar de naald kijken. 'Wie is daarheen gegaan? Wat hebben ze misdaan?'
Charlotte trok de naald terug en schroefde het voorste stukje er af en gooide het in het kleine bakje met oude naalden die schoongemaakt dienden te worden. Met een blik die weinig emotie verried, stond ze op. 'Ach, het is niet belangrijk. Bedankt.'
In stilte had Charlotte de rest van de ronde afgemaakt. Het zou niet zo zijn dat Dale meteen neergeschoten zou worden. Daarvoor was zijn rol te hoog en hij zou vast eerst nog iets van een verhoor krijgen. Daarnaast - en dat was een gedachte die Charlotte tegelijkertijd wel én niet goedkeurde van haarzelf - mocht Dale best even in de gevangenis gaarkoken. Het was een plek voor misdadigers. Voor mannen die mensen vermoorden.
'Au!' De soldaat waarbij ze aan het bed had gezeten en wiens wond ze had verbonden, keek haar met een pijnlijke blik aan. 'Ach, sorry,' glimlachte Charlotte vreugdeloos. Snel maakte ze de knoop van het verband los en bond hem minder strak weer vast.

Dale werd naar een cel gebracht met een klein raam dat uitkeek op de binnenplaats waar de executies plaatsvonden. Wederom was hij blij met zijn hoge rang, want dat betekende dat hij de cel niet hoefde te delen; maar toen de deur achter hem op slot werd gedraaid en hij door het raampje zonder glas tussen de tralies doorkeek, wist hij dat alleen met zijn gedachten zijn ook een vloek was.
De cel was leeg op een deken in de hoek na. Dale liep naar het raampje om de binnenplaats beter te bekijken. Achter de executiepalen en de muur wiegden de boomtoppen heen en weer. Dale klemde zijn handen om de tralies. Wat zou er met hem gebeuren? Burgermisdrijven werden veel en veel zwaarder veroordeeld dan militaire zaken.
Hij sloot zijn ogen terwijl hij terugdacht aan die avond in de concertzaal. Hij en Flynn helemaal achterin de zaal. Dat de houten stoeltjes zo ongelooflijk ongemakkelijk waren had hen niet gedeerd: ze waren wel wat gewend als arme arbeiders, en bovendien was de akoestiek van Carnegie Hall zo goed dat ze zelfs op het dak kunnen zitten om nog wat te horen. Hij herinnerde zich nog als de dag van gisteren hoe enthousiast ze waren geweest toen de eerste klanken van het New York Philharmonic opstegen. Ooit zitten we daartussen, hadden ze elkaar beloofd. Ooit hoeven we niet terug naar de staalfabriek, maar hebben we een viool die meer kost dan ons jaarsalaris en spelen we ook concerten.
Maar daarna… Dale had gedacht dat die vervloekte herinneringen nooit zouden vervagen of verflauwen, ondanks dat hij zich zo slecht kon herinneren wat er was gebeurd. Nu leken de herinneringen een lang vervlogen droom. De dissonanten, het crescendo, Flynn op de vloer. Bloed aan zijn handen.
Dale opende zijn ogen weer en keek naar de gaterige palen op het plein. Nee, ze hadden hem niet te pakken kunnen krijgen: niemand had bovendien écht gezien wat er was gebeurd. Maar de hoofdverdachte, jazeker, dat was hij, zeker toen hij van schrik naar Frankrijk was gevlucht. In de ellende van de loopgraven had hij gehoopt zijn verleden achter zich te laten, de wolf nog verder weg, maar niets was daar van waar. Hij wist wel beter. Zijn lot was bezegeld. Misschien was het beter ook. Hij wás immers een moordenaar. Hij had nu nog iemand vermoord, hoe die smerige rot-Italiaan het ook verdiende, maar zelfs dat genoegen verdween gauw genoeg om niets anders dan onzekerheid, spijt en wanhoop in zijn binnenste achter te laten.
Een koude hand kneed hem opnieuw in zijn hart toen hij aan Charlotte dacht. Zou ze weer alleen achterblijven? Al haar geliefden gingen immers dood…
Hij had zijn tas niet, maar hij droeg altijd een notitieboekje en potlood. Dale ging zitten op de koude grond, zijn rug tegen de muur, en sloeg het boekje open naar een nieuwe blanco pagina. Hij wist wat hij haar had beloofd. Iets waaraan ze hem altijd zou kunnen herinneren. Hij wist niet of ze daar nu nog behoefte aan had, maar hij was wel vastbesloten zijn belofte te innen. Bovendien moest hij zichzelf kalm houden.
Hij trok vijf horizonale lijnen, dicht bij elkaar, tekende een vioolsleutel en schreef er toen boven: Hymne à la lune

Celie bekeek hem zwijgend toen Alessandro zijn gedachten probeerde te formuleren. Ze dacht: Als ik de keuze had gekregen, zou ik die kans ook hebben aangegrepen? Ze wist het antwoord voordat ze erover na hoefde te denken: Nee. Haar broer was immers net voor haar ogen gedood. Maar nu – nu had ze Alessandro leren kennen, Charlotte. Nu wist Celie dat er altijd, hoe donker het leven ook scheen, iets zou wezen om voor te leven.
Ze wist niet of Charlotte dit gesprek goed zou keuren. Maar Charlotte leefde immers al meer dan 152 jaar. Dan zou je vast een andere kijk op dingen krijgen – maar voor nu wist Celie (en misschien was dat egoïstisch) dat ze Alessandro nooit kwijt zou willen raken.
‘Laten we hopen dat het nooit zover komt,’ zei ze luchtig, en drukte een kus op zijn lippen. Tevens wist ze dat dit slechts vooruitschuiven was. Ooit zou het opnieuw van dit gesprek moeten komen. Was het niet over een week, dan was het over tien jaar, of over dertig.

Alessandro sloot zijn armen nog meer om haar heen en drukte haar lichaam dicht tegen dat van hem aan. 'Laten we hopen,' herhaalde hij haar woorden, maar zijn stem had iets ruws gekregen. De kans was reëel dat hij ooit zou sterven op het strijdveld. Hij zou haar achter laten met een oneindig leven. Ze zou vast wel weer over hem heen komen, maar kon hij haar die pijn aan doen?
Hij verborg zijn gezicht in haar haren en sloot zijn ogen. Hij zou nog eens serieus over de vraag moeten nadenken.

Nu de ronde klaar was en de stroom aan nieuwe mannen even was gepauseerd, kon Charlotte niet langer haar taken van zich afzetten. Ze moest iets doen om Dale te helpen. Al was het maar hem in de ogen kijken en tegen hem snauwen hoe hij dit verdiend had, terwijl ze zonder zijn weten ervoor zou zorgen dat hij vrijgepleit zou worden.
Na haar handen ruw afgeschrobt en haar schort opgehangen te hebben, stapte Charlotte de ziekentent uit. In stilte bleef ze een moment staan, haar ogen dicht en haar kin een klein stukje omhoog. Ze zocht naar Celie haar stem - of die van Alessandro, want ze waren vast samen - tussen alle geluiden van oorlog door. Het duurde even voordat ze hen had gevonden. Ze had een klein stuk gelopen over het kamp en steeds op een nieuwe plek geluisterd, maar ineens had ze ze.
Met grote stappen was ze vertrokken in de richting van het geluid. Al snel was ze tussen de mensendrukte uit en begonnen bomen haar te omsluiten. Ze hoorde in de verte een riviertje. En ze hoorde hun stemmen, steeds dichterbij, totdat ze zelfs twee hartslagen kon onderscheiden.
'Celie, Alessandro. Ik heb jullie hulp nodig,' kondigde ze haar komst luid aan toen ze hun lichamen kon onderscheiden op het groene gras.
Als ze zich niet zo'n zorgen maakte om Dale, dan had ze vast kunnen glimlachen om de schrik van Alessandro die met een hoop geploeter zich snel in zijn onderbroek werkte terwijl Charlotte expres van hem wegkeek, maar dat kon ze nu niet. Ze haakte haar ogen in die van Celie meteen toen Alessandro zijn onderbroek aan had.
'Ze hebben Dale gevangen genomen.'

Ieder ander die het in z'n domme kop haalde om een soldaat en zijn meisje op een verlof te storen (terwijl ze gezellig en innig in het gras lagen te knuffelen), zou Celie flink hebben uitgekafferd. Maar toen ze zag dat het Charlotte was klapten haar kaken weer op elkaar; en nadat Charlotte sprak, viel haar mond weer open. 'Merde!' stamelde ze, dodelijk verbaasd. Hun luitenant, die moederbeer... Waarom van alle mensen zou Dale Flynn in de gevangenis zijn beland? Wat waren die idioten aan het denken? Wat was er in hemelsnaam aan de hand?
Snel kleedde ze zich aan. Ze sloeg er geen acht op dat haar huid nog vochtig was. Haar laarsjes dichtstrikkend vroeg ze aan Charlotte: 'Wat kunnen we doen? Wat is er gebeurd?'

Met de korte en duidelijke zinnen van iemand die vaker in moeilijke situaties terecht was gekomen, sprak Charlotte de twee bij. Haar antwoord was vaag, want ze kon niet met zekerheid zeggen waarvoor hij was gepakt. Er waren twee mogelijkheden - al dacht ze dat ze de man goed had begraven - en ze was niet van plan dit tweetal bij te praten over het verkeerde geheim. Alessandro was een lieve jongen, maar hij was nog jong en bleu en ze vertrouwde hem niet met Dale's geheimen.
'Ik weet niet wat het beste is,' bekende ze het tweetal voor zich. De tijden veranderden constant en iets wat vroeger zou hebben gewerkt zou nu averechts kunnen werken. 'Daarom heb ik jullie nodig.'

Alessandro had in stilte geluisterd naar de vrouw voor zich terwijl ook hij zich verder aankleedde. De blosjes van gêne waren al heel snel weer van zijn wangen verdwenen en tussen zijn wenkbrauwen was een kleine rimpel ontstaan terwijl hij nadacht over de situatie. 'Weten we zeker dat hij niks ergs heeft gedaan,' vroeg Alessandro langzaam, maar dat leverde twee zulke woedende blikken op dat hij meteen zijn ogen neersloeg. Ze had niks gezegd, Charlotte, maar hij kon zweren dat ze hem met een blik aan had gekeken alsof ze had willen zeggen moet jij zeggen, spion.
'Uitzoeken waarom hij opgepakt is, is misschien wel een goede beginstap. Dan weten we waarvoor we hem moeten vrijpleiten.' Alessandro keek opzij naar Celie voor hij weer naar Charlotte keek. Ze knikte langzaam, nadenkend. 'Ja,' zei ze, iets terughoudend. 'Laten we dat doen.'

Het is vreemd dat de oorlog altijd doorgaat ondanks alle smart die mensen persoonlijk te voorduren kregen - of misschien ging het juist daarom door. Celie en Charlotte waren naar de kampcommandant gegaan. De arme man had niet opgekund tussen twee vrouwen die lief glimlachten en smekende blikken toewierpen en had gezwicht. Dale was naar de P.M. 2 gevangenis gebracht, vertelde hij hen. Verdachte voor een burgermoordzaak in de States. Vermoedelijk dat hij terug naar Amerika werd gestuurd om daar opgeknoopt te worden of hij zou hier in Frankrijk de kogel krijgen. Spijtig, zuchtte de commandant; ze konden alle goede mannen gebruiken; maar de wet was er om gevolgd te worden, ook in oorlogstijd.
Dat de luitenant bij zo'n kwestie betrokken was, verbaasde Celie wel en niet. Wel omdat Dale Flynn altijd zo'n goede man leek, niet omdat: welke Amerikaan zonder iets op zijn kerfstok stortte zich vrijwillig een oorlog in die hem niets aanging?
Op zachte toon praatten Alexandre, Charlotte en zij over het lastige vraagstuk - maar ze kwamen er niet uit en het werd avond. Celies verlof zat erop, en ze konden niet meer erover praten.
In de ziekenboeg zat ze in gedachten verzonken de pols van een man te ontsmetten. Ze mocht Dale en wilde Charlotte graag helpen. Maar hoe moesten ze dit ooit doen? Hoe kon je een schuldige man vrijpleiten? Misschien (en dit dacht ze alleen en had ze Charlotte niet verteld, want ze wist hoe de vrouw daarover dacht), moest Dale ook een vampier worden. Dan zou hij in ieder geval overleven wat komen zou gaan.
'Ben je hier al lang?'
De stem van haar patiënt haalde haar uit haar gedachten. Ze keek nauwelijks meer op van dit soort opmerkingen. Flirts te over, elke soldaat wilde graag de oorlog vergeten door te kletsen met een meisje. Maar deze man was geen soldaat, maar een van de militaire politie die per ongeluk op de verkeerde plek in de loopgraaf stond toen een granaat ontplofte. Celie viste een laatste scherf uit de wond bij zijn pols en liet die in een metalen bakje vallen.
Pas nu keek ze op. Spontaan stolde het bloed in haar aderen. Haar hart leek te stoppen met kloppen. Zijn bloed had al zo bekend geroken... In een flits dacht ze terug aan die koude maartnacht bij de pomp. Graaiende handen, diepe adem, haar jurk die scheurde. Dezelfde ogen die haar zo hongerig hadden aangekeken, keken haar nu aan.
Nee. Celies ogen flitsen over zijn gezicht. Het kon niet - ze had die vuilak die haar had willen verkrachten gedood. Maar deze man leek ongelooflijk veel op hem.  Haar patiënt moest haar zwijgen opvatten als een aanmoediging om verder te praten, want hij verduidelijke: 'Mijn broer. Hij is hier een paar maanden geleden plots gestorven en ik wil weten hoe het zit.'
'Juist,' zei Celie en verbaasde zich erover dat ze nog geluid kon maken, want haar knieën knikten. Wanhopig dacht ze: Dieu, help me! Straks is Dale vrij, en neem ik zijn plek in...

Dale had nog nooit de dag zo snel voorbij voelen gaan als de dag dat hij wachtte op zijn vonnis. Het overgrote deel schreef hij aan de hymne. Twee delen, moesten het worden, dacht hij terwijl hij ijverig de muzieknoten opschreef en in zichzelf neuriede; twee delen voor viool. Een licht deel, en een donker deel.
Met een bewaker die zijn eten kwam brengen, praatte hij. Dertig mensen fussileren ze per dag, vertelde hij hem. 'Eet je ontbijt morgen niet te langzaam en niet te snel,' waarschuwde de man meelevend. Dale moest kippig hebben gekeken, want de man legde uit: 'Eet te langzaam en ze beginnen te schieten, dan draait je maag zich op. Eet je te snel en ze daarna beginnen, draait je maag zich ook om.'
Het luikje werd weer gesloten en Dale staarde naar het stuk brood en vroeg zich af hoe hij ooit nog honger zou krijgen, want hij voelde zich nu al misselijk.
Voor een moment legde hij zijn papier en potlood neer, wreef zich in de ogen en keek uit het raam. Het begon al flink te schemeren. In het halfdonker leken de gatige palen nog luguberder. En Dale vroeg zich wanhopig af of Charlotte hem nog zou bezoeken. Of hij haar ooit nog zou zien. Of ze ooit de hymne zou horen.

Ondanks dat tijd oneindig voor haar was, was Charlotte een ongeduldige vrouw. Ze herkende dat in haar schilderstijl, vluchtig en onprecies zodat je begreep waarnaar je keek maar ze niet elk detail hoefde voor te kauwen voor de kijker. Ze herkende dat ook in haar gebrek aan empathie voor domme mensen die zo traag dingen konden begrijpen dat ze ze vaak door elkaar wilde schudden om te kijken of ze hun hersenen op de juiste plek kon laten rollen. En nu, terwijl ze langs de schaduwen van de gevangenis gleed, herkende ze het in zichzelf. Ze kon niet de nacht afwachten om te zien of hij nog leefde. Ze moest hem die avond nog zien.
Met een zachte hand legde Charlotte het slappe lichaam van de bewaker op de grond neer. Hij was de enige die buiten op wacht had gestaan - niet gek ook, je moest je meer zorgen maken over de mensen binnen - en ze had hem met zachte hand voor een klein tijdje uitgeschakeld door precies genoeg van zijn bloed te drinken.
Dale was zo gevonden. Zijn hart, zijn ademhaling, zijn zachte geneurie klonken oorverdovend in de kabbelende stilte van gevangenengeluiden. Zijn raampje bevond zich in de schaduw van een afdakje en vanuit haar donkere positie voor het raam bekeek ze hem voor enkele lange seconden.
Haar hart brandde, van liefde, woede en angst. Ze kon hem wel wurgen, die man. Ze had hem nog lang niet vergeten hoe hij achter haar rug precies dat had gedaan wat ze niet had gewild. Maar ze wilde hem niet kwijt. Ze hield van hem, met haar hele hart en zaligheid. Hij had het haar beloofd.
'Dale.' Haar stem was zacht maar klonk scherp in de stilte. 'Je bent er nog.'

Het potlood kraste op het papier, op de een of andere manier luid in de stille nachtlucht. Heel toepasselijk (merkte Dale wrang op) scheen de maan door de betraliede ramen heen. Even hield hij op het het neuriën van de melodie toen een golf van de maanziekte over hem heen spoelde. Hijgend keek hij omlaag naar de muzieknoten, trachtend bij zinnen te blijven. Hier had hij geen kruidendrankjes die het wolfzijn verder op afstand hield. Dale voelde het nu wachten, ongeduldig, onder zijn huid. Hij zou haast wensen te veranderen op het moment dat hij geëxecuteerd zou worden. Dat hij als een wolf de bossen in kon springen en daar voor altijd in vrede tussen de donkere eiken kon leven.
Diep ademhalen. Toen ging het beter.
‘Dale.’
Met een schok hief hij zijn hoofd op. Ze was toch gekomen. Overweldigd door droefheid en spijt stond hij op. ‘Charlotte,’ fluisterde hij. Zelfs in het donker kon hij het goud in haar ogen zien. Zijn grote handen vouwden zich om de tralies van het raampje heen. Nee – het maakte niet uit hoe ze hier was gekomen. Ze was er. Plots zat er een brok in zijn keel. God: zo weinig tijd, zoveel te zeggen en ook zoveel niet.
‘Het spijt mij,’ kwam zijn zachte stem, raspend. Zijn ogen vlogen over haar gezicht heen, proberend elk detail op te drinken in het maanlicht. ‘Ik… ik was zo razend geworden toen je vertelde wat er was gebeurd. Maar het was niet mijn beslissing om te maken. Het spijt me.’

Charlotte vouwde haar vingers om de zijne heen die om de tralies lagen - het enige wat hun gezichten van elkaar scheidde. Door de tralies heen voelde ze zijn adem op haar gezicht vallen en heel even kon ze niks anders dan naar hem kijken, zich innig bewust van hun kleine aanraking.
Maar toen sprak ze. 'Eigenlijk verdien je je straf,' zei ze zachtjes, haar stem niet langer kwaad zoals ze zich had gevoeld, maar vooral vermoeid. 'Niet voor de misdaad waarvan ze je beschuldigen - die lag buiten je controle -, maar voor de moord die je óók pleegde. Zelf, met genoeg mogelijkheden om te stoppen voordat het zo ver kwam.'
Charlotte sloeg haar ogen neer om de dikke tegels die samen de gevangeniswand vormden te bestuderen. Was ze maar niet zo ongelovelijk veel van deze man gaan houden. Ze wist dat ze zou zwichten wanneer zijn ogen haar zouden vangen. Ze was verloren, eigenlijk al heel snel, toen ze de eerste keer met hem flirtte, maar er was geen enkele weg meer terug sinds hun ontmoeting in het Louvre.
'Dale.' Daar was hij, zijn ogen die alle emoties verraadde die hij moest voelen. Ze voelde zich vallen bij zijn aanblik. Haar lippen krulden treurig omhoog. 'Ik laat je niet sterven. Wat ik daarvoor ook moet doen. Al moet ik een heel leger vermoorden.' Ze drukte haar lippen op zijn vingers en legde toen haar kin tegen het koude steen aan om haar gezicht dichter naar het zijne te brengen. 'Laat me je helpen ontsnappen,' fluisterde ze zacht. 'We beginnen een nieuw leven, ergens anders.'

Zijn hart sloeg zwaar in de nacht. Met diepe ademhaling keek Dale naar de vrouw voor wie hij zo keihard was gevallen. ‘Weet je nog de brief die je me had geschreven?’ zei hij zacht. ‘Dat je weg ging, die nacht in dat chateau nadat –‘ Hij stokte in zijn woorden. Moest zichzelf even hervinden, omlaag kijken voordat hij haar weer in de ogen kon kijken. Zijn vuisten lagen gebald om de tralies heen. ‘Je ging weg omdat je dacht mij niets te kunnen geven. Geen huwelijk of kinderen of ongecompliceerde liefde, zoals je het noemde.’
Zijn stem werd zachter, een fluistering. ‘Wat kan ik jou nu nog geven, Charlotte? Is het leven als vampier niet moeilijk een eenzaam genoeg geweest? Wil je nu ook nog leven met een voortvluchtige moordenaar aan je zij?'

Celies ademhaling ging stokkend in haar keel. Als altijd was het in de loopgraven donkerder dan elders, donkerder nog dan de lucht. Af en toe klonk er verder weg een explosie en kleurde de hemel oranje en rood, als een misplaatst noorderlicht.
Soms registreerde ze stemmen. ‘Hee, je moet hier niet wezen!’ ‘Dit is geen plek voor een vrouw.’ ‘Ga terug!’ Maar nog niemand probeerde haar actief tegen te houden, en Celie liep door.
Als de slinger van een klok flitsten haar gedachten naar twee dingen: naar de man bij de pomp, zijn handen op haar lichaam en zijn ademhaling in haar nek, en zijn broer de militaire politie-officier in de ziekenboeg. Ik heb gehoord dat u dienst had die nacht dat Renaud plots dood ging. Ik heb ook gehoord dat iemand u met hem heeft gezien in het gedeelte van de ziekenboeg waar ze de sterfgevallen neerleggen. Kunt u mij vertellen wat er is gebeurd?
Alex. Ze moest naar Alex. Dus liep ze nu in de loopgraven. Hij had dienst. Hij moest hier ergens wezen… Instinctief dook Celie omlaag toen er schoten klonken die over de loopgraven heenvlogen. Iemand pakte haar arm, zei iets in haar oor, maar ze hoorde hem niet en schudde zijn hand af. Oh, verdomme, was ze nog maar gekleed als Chris, dan boeide het niemand een klap dat ze hier liep! Ze probeerde te luisteren zoals Charlotte haar had geleerd, je gehoor verscherpend en al het andere uitbannend: maar het was lastig filteren met het geknal van de kogels en de verre explosies van granaten in de verte. Boven alles dreef de geur van bloed haar neusvleugels binnen. Dat deed haar maag rommelen en maakte haar hoofd licht; ze had dorst.
Uiteindelijk hoorde ze wat ze zocht: Italiaans. Hijgend snelde ze verder, geknielde soldaten bij de schietgaten ontwijkend, opnieuw ineenkrimpend toen een granaat wel heel dicht bij de loopgraaf ontplofte en de aarde over haar opgeheven armen regende. Dieu – was hij hier wel? Was ze niet in haar blinde agitatie de verkeerde loopgraaf in gedoken? Was hij niet geraakt? Wanhopig riep ze: ‘Alex!’

Ze maakte een zacht geluid, iets wat standhield tussen spot, verbazing en afkeuring. 'Dale, ik ben meer dan 150 jaar oud. Als je iemand goed aan je zijde kunt gebruiken met vluchten, ben ik het wel. Ik heb genoeg ervaring met nieuwe levens starten en de oude wegwissen.'
Kort keek ze achterom. Ze had iets gehoord, maar het was binnen geweest, besefte ze zich terwijl ze zich weer terug draaide naar Dale.
Ze zuchtte, vermoeid van alles wat er de afgelopen 12 uur was gebeurd.
'Dale.' Haar stem was serieus geworden. 'Alles wat ik van jou hoef te weten is wat jij wilt. Wil je vluchten of wil je je straf ondergaan?' Haar ogen prikten tussen de tralies door. 'Geen smoesjes, geen twijfels. Wat wil je?'

Het was moeilijk te zeggen of zijn zicht zo troebel was geworden door de kruitdampen, het gas of zijn eigen tranen die tevergeefs probeerden zijn ogen schoon te spoelen, maar het feit was dat hij amper over zijn loop heen kon kijken. Horen deed hij ook amper meer. Enkel de hoge, lange piep van zijn oorbuizen deed hem herinneren dat de stilte nog niet was neergedaald op hun loopgraaf. Ruiken en proeven was ellendig: kruit, modder en bloed, waarbij je hoopte dat je die laatste alleen maar rook. En dan voelen. Elke keer als hij de loopgraven in stapte, probeerde hij dat niet meer te doen. Als hij kon zijn als een breindode soldaat die zijn taak deed, dan was het hem wel goed.
Iemand trok hem aan zijn jasje achteruit.
Tua ragazza. Met een schok keek Alessandro op. 'Celie?' Het knikje van de kameraad was niet meer nodig. Haar nu grijze jurk viel op tussen de vechtende soldaten.
'Celie!' Binnen een paar stappen was hij bij haar en had hij zijn handen om de hare heen gevouwen. Ondanks dat hij wist dat ze veilig was, haatte hij het als ze in de graven was. 'Wat is er?'

Dale gromde, zijn ogen donkerblauw in de nacht. ‘Juist als je meer dan 150 jaar oud bent, verdien je eindelijk wat rust. Niet om nog verder te vluchten met een weerwolf, een moordenaar.’
Haar bruine ogen haakten zich zo vastberaden in de zijne dat hij zijn hart voelde verkrampen. Verdomme. Ja, wat maakte het uit? Ze hield van hem. Hij twijfelde niet aan haar woorden dat ze een heel leger zou vermoorden om hem vrij te krijgen. En God wist dat hij over lijken ging voor zijn liefde voor haar.
Hij hief zijn hand op. Zijn vingers streken over haar wang. ‘Mij wacht de dood, hier of in de States,’ zei hij zacht. Zijn stem was nu rustiger geworden, berustend zelfs misschien. ‘Ik wil je niet alleen laten, Charlotte. Nu nog niet.’ Zijn ogen gleden over haar gezicht, een scherpe trek zijn mond verhardend. ‘Maar ik wil niet nog meer bloed op mijn naam. Ik wil niet dat er nog iemand zal sterven voor mijn vrijheid. Hoe ga ik hier ooit uitkomen?'

Celie hoorde zichzelf een bibberige zucht slagen toen Alex plots voor haar stond. Goddank, goddank; hij was in orde. In het maanlicht en met de gloed van de explosies kon ze zijn gezicht zien, vuil onder de helm. Ze rook zijn bloed niet en dat was alles wat ze hoefde te weten.
‘Ik moet weg,’ zei ze schor. Celie voelde plots hoe erg ze Charlotte miste. Haar vriendin had haar vast kunnen helpen, advies kunnen geven hoe zo’n situatie aan te pakken. Om te vertrekken, andere identiteiten aan te nemen, wat mee te nemen en welk koord te laten ontrafelen. Ze zou Alex moeten achterlaten, zoals Charlotte ook had gedaan met Dale in die koude winteravond: maar Celie kon dat niet, en Charlotte was later ook teruggekrabbeld.
Ze huiverde, hoewel het zweet over haar rug stroomde. Een nieuwe explosie, ergens rechts van hen, en Celie trok Alex mee dichter naar de muur van aarde toe. ‘Ik moet weg,’ herhaalde ze, haar stem brabbelend en snel. ‘Ik heb iemand vermoord, maanden geleden, en iemand heeft me blijkbaar gezien, nu is zijn broer hier en die is van de politie… Ik kan hier niet blijven.’ Plots voelde ze de tranen in haar ogen staan. Om haar eigen wanhoop, haar gedachte eindelijk veilig te zijn als verpleegster in de ziekenboeg met mensen om zich heen van wie ze was gaan houden – en dat nu allemaal te moeten achterlaten - spijt van de moord en het feit dat het nieuws van luitenant Flynn in de gevangenis vanmorgen zo koud op hun dak was gevallen, en bovenal haar liefde voor Alessandro.

Ze moest te druk bezig zijn geweest met Dale, want ze hoorde ze pas heel laat. Misschien had ze het geluid weggefilterd, zoals alle oorlogsgeluiden die ze ver op de achtergrond kon horen. Maar nu hoorde ze het.
Met een ruk keek Charlotte om naar waar het geluid vandaan keek. Niet heel ver bij hen meer vandaan kwamen vliegtuigen hun kant op vliegen. Voor een lange seconde bleef Charlotte staan kijken naar de vliegtuigen. Een onaangenaam gevoel maakte zich van haar meester terwijl ze ongeduldig wachtte tot ze zouden uitwijken.
Maar dat deden ze niet.
Charlotte draaide zich om met de snelheid van een vampier, drukte zijn handen van de tralies af en met een uitbarsting van kracht trok ze de tralies weg.
Achter zich klonk een knal, een breken, scheuren en sissen. Dale!
Sneller dan ze zich ooit had bewogen bracht ze zichzelf door het raam heen. Ze gooide Dale tegen de grond, kroop op hem en legde haar handen in haar nek. Voordat ze had kunnen ademen was het donker geworden.

Er gebeurde veel te veel om hen heen en Alessandro maakte zich veel te veel zorgen om de laatste zin die ze had gesproken om de zwaarte te kunnen zien van haar woorden die daarvoor gezegd waren. 'Celie.' Zijn handen klemden zich strakker om haar tengere vingers heen. 'Het is oké. Het is oké.' Hij probeerde bemoedigend te klinken, maar tussen alle schoten door en met zijn droge stem, wist hij niet eens zeker of ze hem wel zou kunnen horen.
Hij trok haar dichter tegen zich aan, hun gezichten niet verder dan een paar centimeter uit elkaar. 'Als je moet gaan, dan ga ik mee. Wat dat ook betekent voor mij en jou. We blijven samen. Ik hou van je.'
Hij wilde een hand op tillen om haar liefdevol en geruststellend haar haar achter haar oor te strelen, maar ineens klonk er zo'n klap dat hij de grond onder zich voelde trillen. Op een aantal tientallen meters afstand vloog modder, gereedschap en - Dieu - mensen door de lucht.
Zijn hand schoot achter haar hoofd en hij trok haar naar zich toe in een reflex.
Nog een knal. De wereld leek verrassend stil. Hij wist niet meer wat boven, onder, links of rechts was. Hij voelde enkel haar nog.

Toen Dale zijn ogen opende dacht hij dat hij nog buiten bewustzijn moest zijn, want het was zo donker dat hij geen hand voor ogen zag. Daarna was hij zich bewust van drie dingen: Charlottes lichaam half op het zijne;  de stenen en puin die op zijn benen drukte, maar bovenal de wolf die onder zijn huid roerde.
Kreunend trok hij zijn benen onder het puin vandaan, voorzichtig, als de dood dat de boel verder op hen zou vallen. ‘Charlotte.’ Zijn stem was een krakend gepiep. Hij hoestte stof en probeerde het nogmaals. ‘Charlotte!’
God – god – god – god – konden vampiers vallende gebouwen overleven? Zijn handen gleden over haar lichaam, zoekend naar wat hij vreesde te vinden. Zijn vingers sloten zich om de stukken puin en steen heen die haar lichaam had opgevangen, duwde ze van haar af. Zo zacht mogelijk kwam hij half overeind, draaide haar lichaam van de zijne en legde het op de grond, haar hoofd ondersteunend met zijn hand. Verdomme, was het maar niet zo donker, stond hij maar niet op het punt te transformeren… Gekraak boven hun hoofd; Dale voelde het gruis in zijn nek vallen. Met paniek die zijn hart samenkneep, tikte de vingers van zijn vrije hand tegen haar wang. Zijn stem was hees: ‘Charlotte, alsjeblieft, blijf bij me. Kom bij me terug.’

Verduust door alles wat er was gebeurd en door Alex – hij had gezegd dat ze samen zouden blijven, dat hij van haar hield! – begreep Celie niet wat er was gebeurd toen plots de wereld schuin lag.
Ze voelde de aarde tegen haar wang en handen. Verdwaasd opende ze haar ogen. Haar zicht kwam terug via alle kleuren van de regenboog en ze hoorde verder niets behalve een oorverdovende piep. Pijn, zoveel pijn; Celie kreeg het gevoel dat al haar organen in haar gebarsten waren en ze voelde dat ze bloedde. Maar ze was oké. Haar stem leek een fluistering toen ze in paniek riep: ‘Alex! Alex!’
De stank van kruit, bruinkool en fosfor leken teniet te worden gedaan van de geur van bloed die haar neusgaten binnendrong. In paniek kroop ze over de bodem van de loopgraaf daar waar Alessandro was neergevallen. Door de heftigheid van de explosies was zijn helm afgevallen. In het weinige licht zag ze zijn donkere krullen, een tint donkerder dan de grond waarop hij lag. Ze rook zijn bloed. De paniek snoerde haar keel dicht. Ze kroop verder, nam zijn gezicht in haar handen. Er kwam bloed uit zijn mond. ‘Alex. Alex!’ Ze wilde niet omlaag kijken, ze wilde niet weten waar die geur vandaan kwam. Ze wilde alleen maar dat hij zijn ogen zou openen.

Ze moest een klap tegen haar hoofd hebben gehad, besefte ze toen ze haar ogen open deed en de wereld niet alleen donker was geworden, maar ze ook Dales nerveuze ademhaling hoorde en ze klaarblijkelijk door hem op haar rug neer was gelegd. Dát en de knallende hoofdpijn waren genoeg aanwijzing.
'Ik ben er,' fluisterde ze hees en schor terug in de duisternis. 'Fuck.' Ze kreunde terwijl haar vingers over haar zij naar beneden gleden en daar een stuk staal vonden dat in haar heup was geboord.
'Ben je...' Ze trok het staal uit haar heup, gromde even zacht en herpakte zichzelf toen. 'Ben je oké, Dale?'
De grond trilde en stof en gruis dwarrelde op hen neer. Ze moesten hier weg zien te komen.

Zijn ogen open doen deed hij, maar zijn ogen waren ongefocust en hij zag amper wat. Vreemd genoeg voelde hij niks meer. Er was geen pijn. Dat zijn handen wild trilden toen hij ze optilde om haar gezicht vast te pakken, zag hij niet eens. Hij kon alleen maar glimlachen naar haar bezorgde gezicht. Het is oké. Maak je geen zorgen. We hebben deze ook overleefd, wilde hij tegen haar zeggen, maar vreemd genoeg kon hij die gedachten alleen maar denken. Het was alsof zijn lichaam en geest niet langer meer op dezelfde lijn of zich zelfs in dezelfde dimensie bevonden.
Waarom weigerden zijn lippen? Waarom lagen zijn vingers zo enorm zwak tegen haar aan? Wat was die emotie die in haar helblauwe ogen te lezen stond?

Dale hoorde zichzelf hijgend uitademen toen Charlotte geluid maakte. Goddank. Goddank, ze leefde. Maar ze was gewond.
Ik ben oké, wilde hij zeggen, maar zijn rug kromde zich toen een nieuwe golf van het wolfzijn door hem heenspoelde. Dale hoorde zichzelf grommen. Toen hij zijn blik opsloeg en Charlotte weer aankeek, gloeiden zijn ogen geel in het weinige licht.
Ze moesten hier weg. Het puin kon elk moment verder op hun instorten. Hij wist dat hij toe moest geven aan zijn wolfzijn; dan kon hij het puin weggraven en wegrennen. Hij legde zijn hand op haar wang, zorgde ervoor dat ze hem aankeek, boorde zijn blik streng in de hare. ‘Ik wil dat je straks op mijn rug klimt. Houd je vast en laat niet los totdat we veilig zijn. Oké?’
In zijn broekzak vond hij het notitieboekje met de halfgeschreven hymne die hij in haar hand drukte, en kreunde opnieuw toen hij de verandering niet meer tegen kon houden.

‘Nee. Nee, Alex.’ De tranen stroomden over Celies wangen die ze niet kon tegenhouden, drupten omlaag op Alessandros bleke huid. Ze waagde het heel even om omlaag te kijken en zag dat de granaten zijn borst en buik hadden opengerukt, dat zijn uniformjasje een brei was geworden van stof, bloed en weefselvocht.
Er kwam een rauwe snik uit haar keel en wanhopig keek ze weer naar zijn gezicht, gleed met haar trillende handen over zijn koude wangen alsof ze hem op die manier bij zich zou kunnen houden. Hij was stervende. Er was geen enkele andere mogelijkheid. Deze man, deze knappe, lieve koppige man die haar zoveel liefde had gegeven, ging dood.
‘Alex. Alex. Blijf bij me, alsjeblieft...’ smeekte ze. God, wat waren zijn ogen ongefocust… Hij leek geen pijn te voelen, goddank… Merde, ze had deze vraag vanmorgen nog gesteld, toen ze in het gras bij de rivier hadden gelegen. Als je ooit zo dodelijk gewond bent en geen mogelijkheid op redding... Wil je dat ik je probeer in leven te houden? Zou je vampier willen worden? Hij had er over na moeten denken. Maar nu ging hij dood. Nu was het tijdstip van de vraag al gekomen, plotsklaps, zonder enkele waarschuwing en zonder dat Celie het antwoord wist.
Haar hart brandde. Charlotte had haar verteld hoe de transitie in zijn werk ging. Bloed van de vampier drinken. Zijzelf had het ook gedaan, de keer dat zij stervende was door de granaat en de Duitser haar had gered…
Haar tanden waren in alle paniek allang opgekomen. Zonder twijfel beet ze in haar pols, voelde amper haar scherpe hoektanden haar huid verder openscheuren om het zoveel mogelijk te laten bloeden. Haar arm beefde toen ze hem boven Alex lippen hield. Ze kon niet helder denken. Ze kon niet denken of hij dit wel wilde, of dit de oplossing was. Het enige dat ze kon denken en dat haar verlamde was de wetenschap dat hij dood ging. ‘Alsjeblieft, blijf bij me.’

'Dale, wat...' Haar woorden stierven weg in het gerommel van instortende muren, dicht bij hen in de buurt. Charlotte probeerde zichzelf overeind te duwen, haar tanden op elkaar gebeten om de pijn te verdrijven. Ze moest onder de splinters zitten, want golven van hete branden stroomden door haar lichaam heen.
Nu was het aan hem on hen te beschermen. Ineens voelde ze de warmte van zijn grote, wolvige lichaam. Tegen beter weten in, duwde Charlotte zich overeind en zette ze de stap naar Dale toe. Het papier dat hij in haar hand had geduwd, klemde ze strak samen in haar hand. Wat het ook was, het bleek belangrijk genoeg om op een moment als deze aan haar te geven.
'Ik geloof in je,' mompelde ze tegen het dier terwijl ze zich zacht tegen hem aan liet vallen en toen haar benen op trok. Alles tolde en alles deed pijn. Ze gromde. 'Het kamp. Celie.'

Zo verdrietig had hij haar misschien nog nooit eerder gezien. Rauw, puur verdriet dat hem meer pijn deed dan welke wond dan ook. Wat is er? Ik ben oké, Celie! wilde hij antwoorden, maar toen ineens drong de pijn hem tot diep in zijn poriën door. Hij was niet oké. Hij was verre van oké.
Zijn ogen schoten open en hij wist niet of er geluid uit zijn keel kwam of dat hij zo'n verlammende pijn voelde dat zijn stembanden ermee op waren gehouden. Het was alsof hij was open gereten en al zijn organen zijn lichaam hadden verlaten. De wereld pulseerde en zij, zij was de enige constante factor.
Met alles wat hij in zich had probeerde hij zich te focussen op haar bezorgde ogen en handelingen. Ineens drukte ze haar arm tegen zijn lippen aan. Haar arm was koud en nat. Hij bracht zijn lippen samen, kneep zijn ogen dicht en kuste haar arm. God, liet haar oké zijn. God, liet haar deze aanval alstublieft overleven.
Zijn hoofd viel terug op de aarde. Schijnbaar had hij hem opgetild. Met alles wat hij in zich had probeerde hij naar de lucht boven hem te kijken. Heel voorzichtig begonnen zijn lippen te bewegen.
'Padre nostro, che sei nei cieli...'
Hij wierp een blik op haar prachtige, bezorgde gezicht. Ze zou het redden. Hij smeekte het zijn God. Met alles wat hij in zich had probeerde hij naar haar te glimlachen.
'sia santificato il Tuo no...'
Zijn stem stierf weg.

Voorpoten die groeven, stof en puin wegklauwend. De wolf had gegromd bij het gewicht op zijn rug, maar het deed niets, alsof het wist welke boodschap Dale zijn andere identiteit had meegegeven, dat de vrouw die het dier nu al vaker was tegengekomen een bondgenoot was.
Een gat, een stuk sterrenhemel; frisse nachtlucht stroomde de ruimte binnen. De klauwen schraapten meer steen en puin weg, het gat groter en groter makend. Even piepte het dier en legde de oren in de nek toen het dak scheurde en kraakte. Toen was het gat groot genoeg en sprong de wolf naar buiten.
Wat ooit een ommuurd plein was geweest, was veranderd in een kraterig maanlandschap. Daar waar de wachtmuur was ingestort, rende de grote wolf. Hijgend sprintte het door tussen de donkere stammen van de bomen, langs struiken en stenen.
Diep in het woud, daar waar de geluiden van de vertrekkende vliegtuigen en explosies niet meer te horen waren ging het dier iets langzamer lopen. Ergens, ver weg, voelde dat hij verder moest rennen, daar naar de plek waar alle mensen en paarden waren en de gangen in de aarde, daar waar het rook naar dood en bloed en kruit. Maar het dier wist dat daar gevaar dreigde. Hijgend en onzeker bleef het staan toen de geluiden van de gevangenis waren achtergelaten en de geluiden van het front hoorbaar waren.

Hij praatte weer. Italiaans, ze had geen idee wat hij zei - maar hij praatte. Het zou weer goedkomen... Zijn ogen keken haar aan: het was nu donker, de zon was weg: hij zou spoedig helen en beter worden...
Maar zijn stem werd zwakker en zwakker, tot die helemaal ophield. Celie streek met haar hand over zijn wang. 'Alex...' Zijn ogen bleven haar aankijken. Harder: 'Alex!' Toen werd ze boos dat hij haar nu voor de gek hield, dat hij nu gewoon zou helen en weer verder zou kunnen praten maar het niet deed. Ze schudde zijn lichaam, liet haar hand van zijn wang naar zijn hals glijden. Ze voelde geen leven meer onder haar vingers. Zijn hart was stil.
Er scheurde zich zo'n dierlijke kreet van haar lippen dat Celie die niet herkende als van zichzelf. 'Nee!' Ze legde nu beide handen weer op zijn wangen neer, boog zich voorover naar zijn gezicht naar de ogen die nog zo liefdevol naar haar opkeken, en wist dat ze had gefaald.
Haar stem begaf het toen haar tranen op zijn gezicht drupten. Ze liet haar hoofd hangen. Zijn stoppelige kin schuurde de huid van haar voorhoofd toen ze haar smart uitschreeuwde.

Charlotte liet zich van zijn rug afglijden toen de wolf Dale was gestopt met rennen. Ze wist dat ze hem niet zo maar de rug kon toedraaien want hij bleef een wild dier in deze vorm, maar ze wist ook dat Dale daar ergens binnenin verstopt zat en dat hij haar herkende.
Charlotte kreunde terwijl haar vingers over haar lichaam gleden, op zoek naar de brokstukken pijn die nog in haar rug staken. Voor eens vervloekte ze haar gehoor. Zoals zo vaak eerder vervloekte ze haar emoties die als een klap in haar gezicht optrokken. Ze hoorde ze schreeuwen, huilen, jammeren. Ze hoorde de leegte, het gemis aan zovele ademhalingen.
Tranen stonden in haar ogen terwijl ze een stuk hout uit haar rug trok en op de grond liet vallen.
'Dale...' Haar handen trilden. Tranen brandde in haar ogen. 'Blijf hier alsjeblieft. Ik moet naar Celie op zoek.'

De wolf legde zijn oren in de nek en trok de lippen op in een grauw, de scherpe tanden ontblotend. De vrouw voor hem rook naar bloed en hij zag het aan haar lichaamshouding; ze was gewond. Als het dier niet had geweten dat deze vrouw niet eetbaar was, dat ze geen bondgenoot was, dan had hij zonder twijfel haar verscheurd.
De grom verdween. De oren gingen naar voren en de hele houding van het dier verzachtte. Het had het gevoel mee te moeten gaan met deze vreemde vrouw – zijn hele wezen leek dat idee te pulseren, maar hij wist dat dat niet kon.
De gele ogen knipperden haar toe. Hij zou hier blijven.

Celie wist niet hoe lang ze hier had gezeten met Alex' hoofd in haar handen. Wanhopig had ze met voorzichtige vingers meer van haar bloed tussen zijn lippen gesmeerd, had haar adem ingehouden om elke beweging, elk geluid van hem op te vangen – maar niets. Haar liefde was dood.
Ze legde haar voorhoofd tegen dat van Alex aan. ‘Alsjeblieft,’ smeekte ze fluisterend, haar stem verstikt van de tranen. ‘Alsjeblieft. Ik kan je niet missen. Kom terug bij mij, Alex. Alsjeblieft. Laat mij niet achter.'
Heel ver weg registreerde ze het geluid van kogels en voetstappen en een taal die ze lang niet had gehoord: Duits. De Duitsers zouden deze loopgraaf innemen. Ze zouden hier komen. Instinctief trok Celie haar lippen op in een grauw zodat haar lange hoektanden zichtbaar waren, maar gelijk sloot ze haar mond ook weer. Nee. Liet maar komen. Ze hoopte dat ze een vlammenwerper bij zich zouden dragen, dat ze haar en Alex zouden verbranden. Dat ze geen zwaarte meer zou kennen, maar als as samen met Alessandro op het niemandsland zou kunnen dansen, voor altijd samen.